Khung chính sách cụ thể thúc đẩy ngân hàng cho vay xanh tại Việt Nam
Nhóm Công tác Ngân hàng tại Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF) năm 2025 đã đưa ra những đề xuất quan trọng, nhấn mạnh sự cần thiết của một khung chính sách cụ thể để khuyến khích các ngân hàng tham gia vào hoạt động cho vay xanh.
Ông Takao Nozaki, Trưởng Nhóm công tác ngân hàng, đã ghi nhận những thành tựu của Việt Nam trong điều hành chính sách tiền tệ và hoạt động ngân hàng. Đặc biệt, trong bối cảnh hiện tại, chuyển đổi xanh và chuyển đổi số đang ngày càng đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh và thích ứng linh hoạt với thị trường. Ngân hàng Nhà nước được đánh giá cao về vai trò tiên phong trong việc thúc đẩy hai xu hướng này.
Các giải pháp thúc đẩy tài chính xanh và chuyển đổi số
Về chính sách và khung pháp lý
Sau Quyết định 21/2025/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về tiêu chí môi trường và xác nhận dự án đầu tư xanh, Nhóm công tác đề nghị các cơ quan quản lý sớm ban hành hướng dẫn định lượng. Điều này sẽ giúp các ngân hàng dễ dàng hơn trong việc phân loại, sàng lọc và lập báo cáo về tín dụng xanh.
Một khung pháp lý hoàn thiện cũng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các quỹ đầu tư và tổ chức tài chính quốc tế giải ngân vốn hỗ trợ tài chính xanh thông qua hệ thống ngân hàng tại Việt Nam. Nhóm công tác kiến nghị Việt Nam cần xây dựng các lộ trình chuyển đổi xanh rõ ràng, phù hợp với từng ngành nghề và địa phương, đi kèm với các chính sách ưu đãi dành cho doanh nghiệp, đặc biệt là những đơn vị tiên phong trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, công nghệ sạch và sản xuất tuần hoàn.
Đặc biệt, cần có khung chính sách rõ ràng, cụ thể để khuyến khích các ngân hàng xây dựng và triển khai các chương trình tài chính xanh, hỗ trợ hiệu quả cho các doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi xanh.
Về hạ tầng số và đổi mới sáng tạo
Nhóm Công tác ngân hàng cũng kiến nghị tăng cường đầu tư vào hạ tầng số để đảm bảo dữ liệu quốc gia minh bạch. Việc xây dựng cơ sở dữ liệu liên thông về doanh nghiệp và các dự án sẽ là tiền đề quan trọng để đánh giá các dự án xanh, từ đó thúc đẩy tài chính xanh.
Thúc đẩy nhanh chóng việc ứng dụng công nghệ như AI, big data và blockchain sẽ giúp đo lường hiệu quả mức độ phát thải của mỗi doanh nghiệp, xây dựng cơ sở dữ liệu theo địa phương và xác minh tác động môi trường theo ngành nghề. Đây là nền tảng cho sự phát triển của thị trường carbon và các sản phẩm tài chính tiên tiến như trái phiếu xanh quốc gia.
Bên cạnh đó, việc phát triển các giải pháp hạ tầng thông minh như lưới điện thông minh, hệ thống giám sát môi trường bằng IoT và nền tảng quản lý năng lượng số là rất cần thiết. Những giải pháp này sẽ hỗ trợ kiểm soát, điều động điện năng, góp phần đẩy nhanh quá trình chuyển đổi xanh từ hạ tầng điện quốc gia, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp sử dụng năng lượng xanh trong sản xuất kinh doanh.
Cần đẩy mạnh hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong quá trình chuyển đổi số, cũng như khuyến khích các startup công nghệ xanh và các doanh nghiệp thúc đẩy kinh tế tầm thấp thông qua các chương trình ươm tạo và quỹ đầu tư mạo hiểm. Ngoài ra, việc tăng cường năng lực thanh tra, giám sát trong lĩnh vực Fintech và áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế về an toàn, bảo mật thông tin cho toàn hệ thống doanh nghiệp và ngân hàng tài chính là điều cần thiết.
Huy động vốn quốc tế và phát triển nguồn nhân lực
Để huy động vốn quốc tế, Việt Nam cần chủ động thúc đẩy các mô hình hợp tác công – tư trong các dự án xanh như giao thông bền vững, đô thị thông minh và năng lượng sạch. Việc thành lập các dự án có nguồn hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế sẽ giúp huy động nguồn lực hiệu quả hơn.
Một trong những trở ngại lớn nhất của chuyển đổi xanh hiện nay là sự thiếu hụt nguồn nhân lực tương xứng. Các doanh nghiệp và ngân hàng Việt Nam đang đối mặt với việc thiếu các chuyên gia có trình độ cao để bắt kịp công cuộc chuyển đổi xanh trong kỷ nguyên số. Do đó, Việt Nam cần đầu tư và mở rộng các chương trình đào tạo kỹ năng xanh và kỹ năng số cho lực lượng lao động, thậm chí cân nhắc bổ sung vào chương trình đào tạo tại trường học như một môn học bắt buộc.
