Nhật Bản chao đảo do ‘cú đánh trực diện’ từ thuế quan Mỹ

Thanh Tú – 17/11/2025 14:39 (GMT+7)

(VNF) – Nền kinh tế Nhật Bản đã suy giảm 1,8% so với cùng kỳ năm ngoái, khi các mức thuế quan của Mỹ làm giảm xuất khẩu ô tô và kéo theo triển vọng tăng trưởng ảm đạm.

Đây là lần đầu tiên sau hơn 1 năm, GDP Nhật Bản rơi vào suy giảm trong quý từ tháng 7 đến tháng 9, khi các mức thuế do chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump áp đặt bắt đầu tác động lên hoạt động xuất khẩu của một trong những đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ.

Mức giảm 1,8% trong quý này đánh dấu lần đầu tiên tăng trưởng theo năm giảm sau 6 quý liên tiếp. Xuất khẩu của Nhật Bản trong giai đoạn này giảm 1,2%, chủ yếu do sụt giảm xuất khẩu ô tô và linh kiện. Đây là 2 lĩnh vực chịu ảnh hưởng nặng nề từ mức thuế quan cao hơn của Mỹ.

Vào tháng 7, Nhật Bản đạt thỏa thuận thương mại với Mỹ. Theo đó, đổi lại việc cam kết đầu tư 550 tỷ USD vào nền kinh tế Mỹ, Nhật Bản phải đối mặt với mức thuế quan chung 15% trên hàng xuất khẩu. Đây là mức thấp hơn dự đoán ban đầu nhưng vẫn gây thiệt hại đáng kể.

“15% tốt hơn so với dự kiến, nhưng dù sao cũng gây tác động tiêu cực”, ông Stefan Angrick, chuyên gia kinh tế cấp cao tại Moody’s Analytics ở Tokyo, nhận định. Ông Angrick cho biết động lực xuất khẩu Nhật Bản hồi đầu năm nay “chắc chắn đang suy yếu”, được thúc đẩy bởi việc các công ty mua hàng trước để tránh thuế quan cao hơn.

Sự suy giảm này là minh chứng mới nhất cho thấy chính sách thương mại của Tổng thống Trump đang đặt áp lực lên nhiều đối tác thương mại hàng đầu của Mỹ. Khi các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc mở rộng thị phần tại thị trường nội địa và các khu vực đang phát triển, Mỹ từng là một trong số ít thị trường mà Nhật Bản có thể xuất khẩu ổn định các mặt hàng giá trị cao như xe Toyota và linh kiện ô tô. “Giờ đây, điều đó không còn như trước”, ông Angrick nhận xét.

Các doanh nghiệp trong nước, đặc biệt là các nhà sản xuất ô tô, đang chuyển sang chế độ tiết kiệm chi phí. Ông Angrick cảnh báo rằng xuất khẩu yếu hơn có thể tạo ra hiệu ứng lan tỏa rộng hơn: chậm tạo việc làm, giảm đầu tư và mức tăng lương khiêm tốn hơn. “Với Nhật Bản, thật khó để tìm ra lối thoát”. ông nói.

Bên cạnh đó, tiêu dùng cá nhân, một động lực quan trọng của nền kinh tế Nhật Bản, đang gặp khó khăn khi giá các mặt hàng thiết yếu như thực phẩm và năng lượng vẫn ở mức cao. Trong quý III, tiêu dùng cá nhân gần như đi ngang, chỉ tăng 0,1% so với cùng kỳ năm trước.

Dưới thời tân Thủ tướng Sanae Takaichi, chính phủ Nhật Bản đang soạn thảo ngân sách bổ sung nhằm thúc đẩy nền kinh tế, dự kiến trình lên Quốc hội trước cuối năm. Ngoài các biện pháp cứu trợ tức thời, như trợ cấp hỗ trợ hộ gia đình trước chi phí sinh hoạt tăng, ngân sách cũng sẽ tập trung đầu tư vào các lĩnh vực tăng trưởng chiến lược như trí tuệ nhân tạo, chất bán dẫn và đóng tàu.

Trong những tháng tới, các chỉ số thương mại có thể cải thiện so với mức giảm quý gần đây, khi hiệu ứng mua hàng trước hạn giảm bớt. Tuy nhiên, câu hỏi còn lại là mức thuế quan liên tục của Mỹ sẽ ảnh hưởng đến đà tăng trưởng dài hạn của Nhật Bản đến mức nào, theo nhận định của ông Angrick và các chuyên gia kinh tế khác.

Những dấu hiệu mong manh của nền kinh tế Nhật Bản cũng có thể cản trở Ngân hàng Trung ương Nhật Bản nâng lãi suất vượt mức đáy hiện tại 0,5%. Gần đây, kỳ vọng về việc tăng lãi suất trong năm nay hầu như phai nhạt.

Ngay cả với kế hoạch chi tiêu của chính phủ, xét đến tiêu dùng tư nhân yếu và những rủi ro dai dẳng đối với xuất khẩu, “tình trạng trì trệ của nền kinh tế Nhật Bản khó có thể thay đổi,” Takahide Kiuchi, nhà kinh tế điều hành tại Viện Nghiên cứu Nomura, nhận định trong ghi chú gần đây.

Theo The New York Times