Giá trị thanh toán không dùng tiền mặt gấp 25 lần GDP

Hơn 90% giao dịch ngân hàng hiện được thực hiện qua kênh số, trong khi trên 87% người trưởng thành đã sở hữu tài khoản ngân hàng. Khối lượng dữ liệu khổng lồ phát sinh mỗi ngày trở thành nguồn tài nguyên vô giá, giúp các ngân hàng phát triển những sản phẩm và dịch vụ ngày càng thông minh hơn…

Ông Phạm Tiến Dũng, Phó Thống đốc, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Ngày 25/9, Hội thảo và Triển lãm cấp cao thường niên ngành ngân hàng – Smart Banking 2025 – chính thức diễn ra với chủ đề “Đột phá chuyển đổi số ngành ngân hàng: Dữ liệu là nền tảng, khách hàng là trung tâm”.

Sự kiện được tổ chức dưới sự bảo trợ của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, do Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) phối hợp cùng Tập đoàn IEC thực hiện, đồng hành bởi Hiệp hội Dữ liệu quốc gia và Hiệp hội An ninh mạng quốc gia.

Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, nhấn mạnh đến nay, hầu hết các dịch vụ ngân hàng cơ bản đã được số hóa. Nhiều ngân hàng ghi nhận hơn 95% giao dịch được thực hiện trực tuyến thay vì tại quầy truyền thống.

Ông Hùng khẳng định hệ thống thanh toán số của Việt Nam ngày càng thông minh, mang lại nhiều tiện ích cho khách hàng, từ chuyển tiền nhanh, thanh toán hóa đơn, gửi tiết kiệm đến vay vốn trực tuyến ngay trên điện thoại.

Đến nay, gần 87% người trưởng thành ở Việt Nam đã có tài khoản ngân hàng. Trong 7 tháng đầu năm 2025, giá trị thanh toán không dùng tiền mặt gấp 25 lần GDP so với cùng kỳ năm 2024. Tính đến ngày 3/6/2025, toàn ngành ngân hàng đã có 117 triệu hồ sơ khách hàng được xác thực thông qua sinh trắc học.

Ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam.

Đáng chú ý, giao dịch không dùng tiền mặt qua mã QR tăng mạnh, với số lượng tăng 66,73% và giá trị tăng tới 159%. Việt Nam cũng đi đầu trong kết nối thanh toán bán lẻ xuyên biên giới, hiện đã triển khai kết nối với Thái Lan, Campuchia, Lào thông qua Vietpost, hướng tới mở rộng ra khu vực châu Á.

Trước những thống kê tích cực, ông Phạm Tiến Dũng, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, cho biết bốn ngân hàng lớn hàng đầu Việt Nam đã cắt giảm hơn 100 phòng giao dịch, bởi 98% khách hàng thực hiện giao dịch trên kênh số.

“Trung bình mỗi ngày, hệ thống thanh toán liên ngân hàng xử lý hơn 30 triệu giao dịch, với giá trị khoảng 900 nghìn tỷ đồng (hơn 40 tỷ USD). Một con số khổng lồ”, ông Dũng nhấn mạnh.

AI và dữ liệu – nền tảng cho tương lai ngân hàng

Nhiều ngân hàng hiện đã thành lập các khối dữ liệu, coi đây là bộ phận kinh doanh quan trọng, song dữ liệu chưa được tập trung và khai thác hiệu quả. Các ứng dụng ngân hàng cần có khả năng kết nối, tích hợp; nếu chỉ hoạt động độc lập, không liên thông hệ thống khác thì sẽ mất giá trị. Song song, bảo mật và an toàn thông tin là yếu tố then chốt.

Theo TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, các báo cáo quốc tế chỉ ra rằng dịch vụ tài chính toàn cầu mới ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) ở mức trung bình, trong khi tại Việt Nam, lĩnh vực ngân hàng đang ứng dụng rộng rãi hơn. Tuy nhiên, ông Lực cho rằng chất lượng ứng dụng vẫn còn nhiều vấn đề cần hoàn thiện.

Theo khảo sát của Boston Consulting Group, đến năm 2040, AI có thể tạo ra giá trị kinh tế khoảng 120 tỷ USD cho Việt Nam, tương đương 7% GDP. Ông Lực dự báo mức đóng góp thực tế có thể cao hơn, nhưng nhấn mạnh cần hành lang pháp lý rõ ràng.

Hành lang pháp lý cho công nghệ mới

Tại Mỹ hiện chưa có luật quản lý riêng về đạo đức AI, song đã có chương trình phát triển AI quy mô lớn. Tính đến tháng 7/2025, 38 bang của Mỹ đã ban hành gần 100 văn bản pháp lý liên quan đến AI, cùng luật bảo vệ dữ liệu khách hàng tài chính từ năm 1999.

Trong khi đó, Trung Quốc ban hành nghị định tạm thời về quản lý AI tạo sinh từ năm 2023, đồng thời xây dựng khung pháp lý gồm Luật An toàn dữ liệu, Luật An ninh mạng và Luật Bảo vệ thông tin cá nhân.

Tại Việt Nam, khung pháp lý cũng đang được hoàn thiện với Luật An ninh mạng (2018), Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân (2025) và Luật Dữ liệu (2024). Tuy nhiên, hướng dẫn triển khai cụ thể vẫn còn hạn chế.

TS. Cấn Văn Lực kiến nghị cần sớm ban hành hướng dẫn triển khai Luật Công nghiệp công nghệ số và Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân; có cách tiếp cận chủ động với công nghệ mới như AI, điện toán đám mây trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng; cho phép thử nghiệm và chấp nhận rủi ro có kiểm soát.

Đồng thời, ban hành các khuyến nghị để các định chế tài chính tự xây dựng cơ chế nội bộ khi ứng dụng công nghệ mới; tiếp tục nâng cấp hạ tầng số, đảm bảo an ninh mạng, năng lượng và dữ liệu.

Diễn tập phòng thủ không gian mạng

Bên cạnh hội thảo, chương trình DF Cyber Defense 2025 cũng đã diễn ra. Năm nay, chương trình được thiết kế theo mô hình thực chiến hoàn toàn mới mang tên “King of the Hill” – mô phỏng kịch bản “chiếm đóng và duy trì”. Đây là lần đầu tiên mô hình này được áp dụng tại một sự kiện tài chính – ngân hàng ở Việt Nam, quy tụ hơn 50 đội đến từ các ngân hàng, công ty bảo hiểm, chứng khoán và tổ chức tài chính trên toàn quốc.